Ieder zijn vak natuurlijk. Voor een mooi schilderij ga je naar een kunstschilder (of galerie) en voor een mooie lijst ga je naar een lijstenmaker. Maar ben je zelf kunstenaar, dan ligt dat toch weer iets genuanceerder. Want als er nog geen koper voor je kunstwerk is, is zo’n lijst weer een behoorlijke investering zonder de zekerheid dat dat ooit weer terugverdiend gaat worden. Daarom maak ik voor de presentatie mijn lijsten meestal zelf, maar adviseer ik kopers altijd een professionele lijstenmaker in te schakelen. Maar soms vinden ze mijn tijdelijke, zelfgemaakte lijst ook prima…
Die zelfgemaakte lijst is bij mij bijna altijd een baklijst. Ik schilder het liefst op 3D doek, dus met een dikte van zo’n 4 centimeter. En omdat ik ook de zijkanten meeschilder vind ik het leuk als daar ook n het inlijsten nog wat van te zien is. Daarom kies ik vaak voor een baklijst voor normale doeken, dus bedoeld voor 2 cm dik schildersdoek. Dat resulteert in een strakke, minimalistische inlijsting, waarbij het doek nog zo’n 1,5 tot 2 cm uitsteekt en dus ook nog wat van de zijkanten laat zien. Het is een beetje mijn handelsmerk aan het worden. Maar mocht iemand een werk van mij kopen en liever een professionele baklijst om het werk laten maken die even dik is als het doek, dan heb ik daar vrede mee. Echter… tót die tijd beslis ik zelf hoe ik mijn werken presenteer.
En dat doe ik dus met zo’n zelfgemaakte houten baklijst die iets terugvalt ten opzichte van het doek. Omdat ik redelijk grote werken maak komen de lijsten meestal als pakket binnen zodat ik ze eerst nog in elkaar moet zetten. Dat is vrij eenvoudig te doen. De losse delen hebben op de uiteinden twee uitsparingen. Bij elke hoek breng je dus twee delen bij elkaar en verbindt ze dan door middel van de zogenaamde kunststof vlindertjes die bijgeleverd worden. Er zijn allerlei lijstprofielen te krijgen, maar ik gebruik zelf het liefst een profiel zonder ‘trapje’. Dat trapje is eigenlijk bedoeld om rondom dezelfde afstand te houden tussen doek en lijst, maar ik vind het vaak juist in de weg zitten of teveel afstand opleveren.
Okee, de lijst is in elkaar gezet. Soms kies ik voor vanuit de fabriek reeds zwart gelakte lijsten, maar vaak ook voor blank hout. En dan laat ik het meestal niet blank maar schilder ik de lijst in een kleur die bij het werk past. In dit voorbeeld betreft het een lijst voor een recent werk van mij, ‘Redhead’. Daarop wordt een stoere rode beuk afgebeeld, met veel rood-bruine tinten. Daarom heb ik die kleur (een combinatie van karmijnrood en gebrande omber) ook gebruikt voor de lijst. Ik gebruik gewoon dezelfde acrylverf als voor het schilderen van het doek en doe het in twee lagen plus tot slot een matte vernis ter bescherming.
Eenmaal van een passend kleurtje voorzien kan het inlijsten zelf beginnen. Ik heb niet zo’n groot atelier, dus ik gebruik hiervoor de ronde eettafel in de woonkamer en leg (ter bescherming van beide) een oud tafelkleed tussen de tafel en de lijst. Nu komt het eropaan om een gelijke afstand te fixeren tussen doek en lijst. Ik leg eerst de lijst met de achterzijde op de tafel en leg hier vervolgens het schilderij in. Ik gebruik stukjes meubelvilt en houten spietjes (ja, inderdaad, die je altijd meegeleverd krijgt bij een schildersdoek maar die je eigenlijk zelden gebruikt) en indien nodig nog stukjes stevig karton ter aanvulling. Ik zorg vervolgens dat ik rondom telkens dezelfde hoeveelheid gebruik. Per plek bijvoorbeeld één viltje en één spietje. Aan elke zijde plaats ik zo’n setje tweemaal zodat het doek niet scheef kan komen te zitten.
Dan pak ik mijn gereedschap: een accuboor met verzink-bitje, dun boortje en schroef-bitje; en daarnaast een rolmaat, een potlood en een priem. Dan ga ik op de grond liggen en trek de lijst iets over de tafelrand en boor ik van onderaf eerst voor met het dunne boortje op elke plek waar een schroef moet komen. Dat zijn er in totaal 12, op elke zijde 3: twee dicht bij de hoeken en 1 in het midden van de zijde. Die middelste van elke zijde doe ik (nog steeds op de grond liggend) ook met het verzink-bitje en schroef daarna alleen die middelste schroeven vast totdat ze mooi verzonken op hun plek zitten. Tot zover de liggende arbeid. Nu het doek aan elke zijde in het midden vast zit kan het doek ten opzichte van de lijst niet meer verschuiven en kan het geheel dus omgedraaid worden zodat de overige gaten en schroeven gewoon staand aangebracht kunnen worden. Ook de afstand-viltjes e.d. kunnen allemaal verwijderd worden.
De inlijsting zelf is dan in principe gereed, maar je wilt het schilderij natuurlijk ook kunnen ophangen dus ga ik nog even door.
Tot voor kort werd bij het lijst-pakket ook zo’n ophangsetje meegeleverd, maar tegenwoordig moet je die apart bestellen. Let daarbij op de maat, anders heb je een te kort óf een te lang kabeltje. Heb je een erg zwaar werk? Let dan ook op het gewicht dat het ophangsysteem kan hebben. S1 betekent dat het een maximaal gewicht van 5 kg kan hebben. Voor de meeste van mijn werken is dat voldoende. In het setje zitten, behalve een kabeltje op de juiste lengte, ook drie schroefjes en drie haakjes. Eén haakje breng ik aan, niet op de lijst maar net naast de lijst op het raam van het doek. Meestal doe ik dat ongeveer 10 cm uit de bovenkant. Ik doe het op het raam en niet op de lijst omdat je dan bij vervoer of stapelen niet zo snel ander werk beschadigt. Alles wat uitsteekt vormt wat dat betreft een gevaar voor je andere werken, vandaar. Als het ene uiteinde van het kabeltje links vast zit, dan breng ik rechts op dezelfde afstand van boven een tweede haakje aan, echter gaat hier niet het andere uiteinde van de kabel aan vast maar er doorheen. Pas op de derde plek (onder de tweede) gaat het andere uiteinde aan een haakje vast. Hierbij let ik op dat, wanneer het werk met zijn gewicht aan een schroef of haak aan de muur hangt, het hoogste punt van het kabeltje onder de lijst blijft. Dat kun je (voordat je die derde schroef vast maakt) checken door een schroevendraaien te nemen en de kabel strak te trekken. Als ik nu aan de achterzijde van mijn werk kijk dan zie ik dat er niets uitsteekt.
Nu alleen nog even opruimen…
